Avrupa Birliği Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın Rusya’yı ziyaretine tepki gösterdi. Borrell, AB dönem başkanlığını yürüten Orban’ın Ukrayna ziyaretinin hemen ardından Rusya’yı ziyaret etmesi ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le görüşeceği iddialarına ilişkin şunları söyledi:
''Başbakan Viktor Orban'ın Moskova ziyareti, Macaristan ve Rusya arasındaki ikili ilişkiler çerçevesinde gerçekleşiyor. Macaristan şu anda 31 Aralık 2024 tarihine kadar Konsey dönem başkanlığını yürüten AB Üye Devletidir. Bu durum, Devlet ya da Hükümet Başkanı düzeyinde Avrupa Konseyi Başkanı'nın, Bakanlar düzeyinde ise Birliğin Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi'nin sorumluluğunda olan Birliğin dışarıda temsil edilmesini beraberinde getirmemektedir.”
''Macaristan Başbakanı hiçbir şekilde AB'yi temsil etmemektedir''
Borrell, ''Başbakan Orban, Moskova'yı ziyaret etmek üzere AB Konseyinden herhangi bir yetki almamıştır” diyerek, AB Konseyi kararları gereğince Putin ile AB arasında herhangi bir resmi temasın mümkün olmadığını hatırlattı. Borrell, şunları kaydetti:
“Macaristan Başbakanı hiçbir şekilde AB'yi temsil etmemektedir. Buna ilaveten, Başkan Putin'in Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından suçlandığını ve çocukların Ukrayna'dan Rusya'ya zorla sınır dışı edilmesindeki rolü nedeniyle hakkında tutuklama emri çıkarıldığını hatırlatmakta fayda var.”
Orban: “Brüksel'de rahat bir koltukta oturarak barış yapamazsınız”
Dönem başkanlığını devraldıktan hemen sonra Kiev’e giderek Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile görüşen Orban, sürpriz Moskova ziyaretine ilişkin ise sosyal medya platformu X üzerinden açıklama yaptı. Orban, AB yönetimini eleştirdiği açıklamasında, “Brüksel'de rahat bir koltukta oturarak barış yapamazsınız” dedi. Orban, şöyle devam etti:
“AB Dönem Başkanlığının AB adına müzakere etme yetkisi olmasa bile, arkamıza yaslanıp savaşın mucizevi bir şekilde sona ermesini bekleyemeyiz. Barışa doğru ilk adımların atılmasında önemli bir araç olarak hizmet edeceğiz. Barış misyonumuz işte bununla ilgilidir.”
Orban-Zelenskiy görüşmesi
Macaristan, AB üyesi ülkeler arasında 6 ayda bir dönüşümlü üstlenilen dönem başkanlığını 1 Temmuz'da devraldı. Orban’ın görevi devraldıktan sonra ilk işi Kiev’i ziyaret etmek oldu. Rusya-Ukrayna savaşı başladıktan sonra ilk kez Ukrayna’ya giden Orban, Zelenskiy'den ''barış görüşmelerini hızlandırabilecek hızlı bir ateşkesi'' değerlendirmesini istedi.
Orban, AB karşıtı politikaları ve üye ülkelerin ulusal politikalarının öncelikli olması gerektiğine dair tutumuyla biliniyor. AB’nin Rusya’nın işgaline karşı Ukrayna’ya desteğini de eleştiren Orban’ın ziyaretleri birlik içinde tartışmalara yol açtı.
Macaristan ve AB’nin sorunlu ilişkisi
Macaristan ve AB arasındaki sorunların başında Ukrayna geliyor. Orban, Rusya-Ukrayna savaşında AB’nin Ukrayna’yı destekleyen tutumuna karşı duruşuyla biliniyor. Ukrayna’ya AB desteğini engellemek için uğraşan Macaristan, ülkenin AB üyeliğine de karşı. Öyle ki, AB yetkilileri Ukrayna ve Moldova’nın AB’ye üyelik için müzakerelerini dönem başkanlığı Macaristan’a geçmeden başlatmak için yoğun çaba harcadı. Her iki ülkenin resmi müzakereleri Macaristan dönem başkanlığına günler kala başladı.
Macaristan 18 Haziran'da ülkesinin dönem başkanlığının sloganını "Avrupa'yı yeniden büyük kıl (Make Europe Great Again)" olarak belirlediğini duyurdu. Orban’ın ABD’nin eski Başkanı Donald Trump'ın "Amerika'yı yeniden büyük kıl (Make America Great Again)" sloganının uyarlamasını tercih etmesi AB’ye bir mesaj olarak okundu.
Macaristan, özellikle hukukun üstünlüğü ve demokratik haklar konusunda AB üyesi ülkelerin tepkisini topluyor. Yolsuzluk, basın özgürlüğü, toplumsal cinsiyet eşitliği gibi konularda AB ilkelerine aykırı uygulamaları hayata geçiren Macaristan’a AB fonları da geçici olarak durdurulmuştu.
Orban, parlamentoda yeni aşırı sağ grup kurmaya hazırlanıyor
Öte yandan Orban, dönem başkanlığının kendisine geçmesinin hemen öncesinde Avrupa Parlamentosunda (AP) yeni bir grup kuracakları açıklamasını yaptı. AP’deki mevcut iki aşırı sağ gruba da dahil olmayan Orban’ın Fidesz (Macar Yurttaş Birliği) partisi, yeni bir aşırı sağ grup oluşturma hazırlığında.
Viktor Orban, AB dönem başkanlığı görevini devralmadan bir gün önce aşırı sağcı Avusturya Özgürlük Partisi (FPÖ) Genel Başkanı Herbert Kickl ve Çekya'nın eski Başbakanı ve ANO (Evet) partisinin lideri Andrej Babis ile Viyana'da ortak basın toplantısı düzenledi. Üç aşırı sağcı lider, AP’de "Avrupa için Vatanseverler" isminde yeni bir ittifak oluşturduklarını açıkladı.
Üç siyasi parti, AP’de grup kurabilmek için gerekli milletvekili sayısına sahip. Ancak, bir grubun resmen tanınması için en az yedi üye ülkeden temsilcilerin yer alması gerekiyor. "Avrupa için Vatanseverler" ittifakının resmen bir grup olabilmesi için en az dört ülkeden daha desteğe ihtiyacı var.